Επιμέλεια N. Ευσταθίου
Στις 20 Μαρτίου θα αρχίσει επίσημα η Άνοιξη του 2017 στο βόρειο ημισφαίριο, στο οποίο ανήκει και η χώρα μας. Ο Ήλιος θα λάμπει κάθετα πάνω από τον Ισημερινό της Γης και η διάρκεια της μέρας και της νύχτας θα είναι περίπου ίδια. Μετά τις 20 Μαρτίου, στο βόρειο ημισφαίριο η μέρα θα μεγαλώνει συνεχώς σε βάρος της νύχτας έως το θερινό ηλιοστάσιο, ενώ το αντίστροφο θα συμβεί στο νότιο ημισφαίριο. Οι ισημερίες -η εαρινή ισημερία και η φθινοπωρινή- καθορίζουν την έναρξη της άνοιξης και του φθινοπώρου, ενώ τα ηλιοστάσια -το θερινό και το χειμερινό- προσδιορίζουν την έναρξη του καλοκαιριού και του χειμώνα αντίστοιχα. Η άνοιξη δεν έχει σταθερή ημερομηνία έναρξης και η πρώτη μέρα της ποικίλει ανάμεσα στις 19 (πιο σπάνια), στις 20 (συνήθως) και στις 21 Μαρτίου, ανάλογα με το έτος.
Η άνοιξη και τη φετινή χρονιά θα είναι πιο σύντομη κατά σχεδόν ένα λεπτό της ώρας σε σχέση με πέρυσι. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, η Άνοιξη μικραίνει στο βόρειο ημισφαίριο και ό,τι αυτή χάνει, το κερδίζει σε διάρκεια το καλοκαίρι. Σήμερα, στο βόρειο ημισφαίριο ο χειμώνας διαρκεί περίπου 89 μέρες (λιγότερες από όλες τις εποχές), η άνοιξη σχεδόν 93 μέρες, το καλοκαίρι σχεδόν 94 μέρες (περισσότερες από όλες τις εποχές) και το φθινόπωρο σχεδόν 90 μέρες. Συνολικά, η θερμότερη περίοδος του έτους (άνοιξη και καλοκαίρι) είναι περίπου μία εβδομάδα μεγαλύτερη σε διάρκεια από την ψυχρότερη (φθινόπωρο και χειμώνας).
Η διάρκεια της άνοιξης μειώνεται περίπου ένα λεπτό της ώρας κάθε χρόνο, ενώ ο χειμώνας μειώνεται σχεδόν κατά μισό λεπτό ετησίως. Αντίστροφα, η διάρκεια του καλοκαιριού μεγαλώνει με ετήσιο ρυθμό ενός λεπτού (που χάνει η άνοιξη), ενώ του φθινοπώρου αυξάνει κατά μισό λεπτό (που χάνει ο χειμώνας). Έτσι, όσο περνάνε τα χρόνια, το καλοκαίρι μεγαλώνει σε βάρος της άνοιξης και το φθινόπωρο σε βάρος του χειμώνα. Υπολογίζεται ότι το έτος 3000 το καλοκαίρι θα διαρκεί 93,92 μέρες στο βόρειο ημισφαίριο, η άνοιξη 91,97 μέρες, το φθινόπωρο 90,61 μέρες και ο χειμώνας 88,74.
Σύμφωνα με το παλαιότερο Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο είχε καθιερώσει ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ιούλιος Καίσαρας, η εαρινή ισημερία άρχιζε κάθε χρόνο 11 λεπτά νωρίτερα, με αποτέλεσμα το έτος 1500 η ισημερία να συμβεί στις 11 Μαρτίου. Για να διορθωθεί αυτό το πρόβλημα, ο πάπας Γρηγόριος 13oς εισήγαγε, το 1582, το λεγόμενο Γρηγοριανό ημερολόγιο, που είναι ακριβέστερο.
Οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα στον ισημερινό της Γης, και ο αμερικανικός μετεωρολογικός δορυφόρος GOES-13 κατέγραψε σε κάμερα τη στιγμή που το φως της ημέρας φτάνει ταυτόχρονα στο βόρειο και στο νότιο γεωγραφικό πόλο. Αυτό σημαίνει ότι ο άξονας περιστροφής της Γης είναι κάθετο στις ακτίνες του Ήλιου και στο επίπεδο περιφοράς του πλανήτη γύρω από τον Ήλιο. Λόγω της ίσης έκθεση των δύο ημισφαιρίων στην ηλιακή ακτινοβολία, η διάρκεια της νύχτας και της μέρας σε όλο τον πλανήτη είναι σήμερα σχεδόν ίση. Από σήμερα, και κάθε μέρα που θα περνάει, η ημέρα στο βόρειο ημισφαίριο διαρκεί περισσότερο από τη νύχτα.
Τι είναι η Ισημερία
Η ισημερία συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, όταν ο άξονας της γης ευθυγραμμίζεται παράλληλα και σε ορθή γωνία με τον άξονα του ηλίου. Στη συγκεκριμένη στιγμή ο Ήλιος βρίσκεται σε ευθεία με τον κατακόρυφο ισημερινό της γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Η ισημερία συμβαίνει γύρω στις 20 Μαρτίου έως και 22 Σεπτεμβρίου. Σε αυτό το σημείο η παρέκκλιση του άξονα της γης είναι μηδενική προς τον ήλιο. Το όνομα ισημερία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ίσος και ημέρα, ενώ το διεθνές αντίστοιχο όνομα, equinox, προέρχεται από το λατινικό aequus (ίσος) και nox (νύχτα), καθώς κατά την ισημερία, η νύκτα και η ημέρα έχουν περίπου το ίδιο χρονικό μήκος.
Η εαρινή ισημερία πραγματοποιείται περίπου στις 20 Μαρτίου, όταν το κέντρο του Ηλίου είναι κατακόρυφο προς τον γήινο ισημερινό, διασχίζοντας τους ουρανούς από Νότο προς Βορρά. Η φθινοπωρινή ισημερία γίνεται περίπου στις 23 Σεπτεμβρίου όταν ο Ήλιος διασχίζει από Βορρά προς Νότο. Οι ονομασίες εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία είναι σχετικές και αφορούν στην εύκρατη ζώνη του βόρειου ημισφαιρίου, καθώς στις αντίστοιχες ημερομηνίες στο νότιο ημισφαίριο υπάρχουν εποχές είναι αντίθετες, ενώ στις δύο πολικές και την τροπική ζώνη δεν υπάρχει αυτή η διαφοροποίηση εποχών.
Όσα δεν ξέρετε για την Εαρινή Ισημερία
Στην αστρονομία ισημερία καλείται η αστρική ημέρα κατά την οποία το κέντρο του ηλιακού δίσκου βρίσκεται ίσο χρονικό διάστημα πάνω και κάτω από τον ορίζοντα, διαγράφει δηλαδή ίσα τόξα (ημερήσιο και νυκτερινό), και κατά τη διάρκεια της οποίας οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν με γωνία 90 μοιρών (κάθετα) στον ισημερινό, παρουσιάζοντας έτσι μηδενική απόκλιση.
Το φαινόμενο οφείλεται στην περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό. Η ανατολή του ήλιου και η δύση υπολογίζονται στα διάφορα ημερολόγια σύμφωνα με τη χρονική στιγμή που θα εμφανιστεί η πρώτη ακτίνα του ήλιου και τη χρονική στιγμή που θα εξαφανιστεί και η τελευταία ακτίνα. Αυτό σημαίνει πρακτικά, σε συνδυασμό με το μέγεθος του ηλιακού δίσκου και το γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται κάποιος, ότι η πραγματική ίση μέρα και ίση νύχτα δεν εμφανίζεται τις ημερομηνίες που ορίζουμε ως ισημερίες.
Σε πολλές γλώσσες ο αντίστοιχος όρος λεκτικά δεν αναφέρεται στην έννοια της ίσης ημέρας αλλά της ίσης νύχτας κυρίως λόγω της λατινικής προέλευσης του (λατινικά aequinoctium). Οι ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ των ηλιοστασίων, του χειμερινού ηλιοστασίου και θερινού ηλιοστασίου. Το φαινόμενο της ισημερίας παρουσιάζεται σε όλους τους πλανήτες κάθε ηλιακού συστήματος οι οποίοι παρουσιάζουν κλίση του άξονα περιστροφής ως προς το επίπεδο περιφοράς.
Περισσότερα για την Εαρινή Ισημερία
- Η εαρινή ισημερία αποτελεί την αφετηρία του ισχύοντος Περσικού ή Ιρανικού ημερολογίου και συμπίπτει με την Πρωτοχρονιά για τους Ιρανούς, αλλά και για πολλούς λαούς της Μέσης Ανατολής και Κεντρικής Ασίας.
- Η επομένη της εαρινής ισημερίας είναι η πρώτη ημέρα του Ινδικού Εθνικού Ημερολογίου και Πρωτοχρονιά για τους Ινδούς.
- Η εαρινή ισημερία είναι η αφετηρία για τον υπολογισμό της εορτής του Πάσχα, τόσο για τους Ιουδαίους, όσο και για τους Χριστιανούς.
- Η εαρινή ισημερία είναι μία από τις σπουδαιότερες γιορτές στο καλεντάρι των νεοπαγανιστών, καθώς συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης.
