Εισαγωγή

Τα Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης προσπάθησε να ενσωματώσει την παιδαγωγική διάσταση και την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα στο σύνολο των δραστηριοτήτων του και ιδιαίτερα σε εκείνες που χαρακτηρίζονται ως εκπαιδευτικές δράσεις. Μέσα από την πολύχρονη παρουσία του Τεχνικού Μουσείου και την  ποικιλία των δράσεων του, αξίζει να αναφερθεί ότι έχουν πραγματοποιηθεί:

• 4.000  Ξεναγήσεις - 250.000 επισκέπτες
• 40 Διαλέξεις - 4.300 ακροατές
• 16 Περιοδικές Εκθέσεις - 190.000 επισκέπτες
• 10 Σεμινάρια - 300 συμμετέχοντες)
• 1 Παγκόσμιο Συνέδριο - "Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία" - 250 Σύνεδροι
• 1 Πανελλήνιο Συνέδριο - "Ο ρόλος των Μουσείων Τεχνικού Πολιτισμού" - 150 σύνεδροι
• 3 Συμπόσια - "Δημιουργική και Καινοτομία" κ.ά. - 275 σύνεδροι
• 3 Ημερίδες - 330 σύνεδροι
• 3 Στρογγυλές Τράπεζες - 250 ακροατές
• 1 Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Νέων Επιστημόνων (200 συμμετέχοντες)
• 8 Εκθέσεις Μαθητικών Κατασκευών (2.000 συμμετέχοντες)
• 5 Εκθέσεις νέων Ερευνητών
• 10 Τεχνικούς Ομίλους (115 συμμετέχοντες)
• 400 προβολές μεταφερόμενου πλανηταρίου (18.200 θεατές)
• 250 παρουσιάσεις Εκπαιδευτικού Προγράμματος "Στα Ίχνη της Γραφής" (4.200 συμμετέχοντες)
• 80 παρουσιάσεις Εκπαιδευτικού Πολυθεάματος "Γνωριμία με τη Σύγχρονη Τεχνολογία" (5.850 θεατές)
• Παρουσία  στο Διαδίκτυο με ποικιλία παροχών (30.000 επισκέπτες/έτος)
• 25 παρουσιάσεις Εκπαιδευτικού Προγράμματος "Η Μαγεία της Επιστήμης  και ο "Ρόλος της Σύγχρονης Τεχνολογίας" (900 συμμετέχοντες).

Ξεναγήσεις
Στην διάρκεια της 25ετούς λειτουργίας των Εκθετηρίων του Μουσείου στη Αχελώου και στη Σίνδο, περισσότερες από 4.000 σχολικές ομάδες με 250.000 περίπου μαθητές, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οργανωμένες ξεναγήσεις. Οι ξεναγήσεις απευθύνονταν σε ομάδες που δεν ξεπερνούσαν τους 30 επισκέπτες και η διάρκεια τους ήταν μία ώρα. Μέχρι το 1988, στην Αχελώου, ο μέσος όρος επισκέψεων ήταν 4.000 επισκέπτες ετησίως. Από το 1989 που άρχισε η λειτουργία του εκθετηρίου στο αναβαθμισμένο εκθετήριο της Βιομηχανικής Περιοχής, υπήρξε σταδιακή αύξηση των επισκεπτών η οποία σταθεροποιήθηκε τα τελευταία 3 χρόνια στους 25.000 επισκέπτες ετησίως. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση του αριθμού των επισκεπτών έπαιξαν δύο παράγοντες. Αφενός μεν η αύξηση του μεγέθους του εκθετηρίου από τα 450 τ.μ. στα 1800 τ.μ. που αύξησε την "ποσότητα" και αφετέρου στη δυνατότητα κάλυψης μέρους των λειτουργικών δαπανών από ετήσια επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού που αύξησε την "ποιότητα" της προσφοράς του Μουσείου

Τεχνικοί Όμιλοι
Το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, από την αρχή της ίδρυσής του, προσπάθησε μέσα από τις δραστηριότητές του να αποκτήσει τεχνογνωσία και εμπειρία για την οργάνωση και τη λειτουργία Τεχνικών Ομίλων (εργαστήρια τεχνολογικής εκπαίδευσης), να δώσει στους αυριανούς επιστήμονες, τεχνικούς, τεχνολόγους, σχεδιαστές μηχανημάτων, εφευρέτες, τη δυνατότητα να μάθουν από νωρίς πώς λειτουργεί το αεροπλάνο, η μηχανή του αυτοκινήτου, η τηλεόραση, το κινητό τηλέφωνο, τι είναι ο υπολογιστής, πως οργανώνεται μία παρουσίαση, πως δουλεύει μία ομάδα. Να πειραματισθούν και να κατασκευάσουν να υποκινηθούν αλλά και να εκφρασθούν σε ένα τομέα με πολύ περιορισμένες ευκαιρίες έκφρασης.

Στο πλαίσιο αυτό, λειτούργησαν Τεχνικοί Όμιλοι με τη μορφή πιλοτικών προγραμμάτων που απευθύνονταν σε ομάδες από μαθητές και σπουδαστές με ενδιαφέρον για τη μελέτη ειδικών επιστημονικών θεμάτων και τεχνικές κατασκευές.  Ο πρώτος όμιλος λειτούργησε το 1982 στη ΧΑΝΘ.  Όμιλοι του Τεχνικού Μουσείου αποτέλεσαν τον πυρήνα για ευρύτερες δραστηριότητες που λειτούργησαν αυτόνομες και ανεξάρτητες όπως ο Όμιλος Φίλων Αστρονομίας.

Η θεσμοθέτηση των Τεχνικών Ομίλων αποτελεί συνεχή επιδίωξη του ΤΜΘ, με σκοπό να προσφέρει ευκαιρίες και δυνατότητες σε νέους που οι ανησυχίες τους, στους τομείς των κατασκευών, της καινοτομικής σκέψης και επιστημονικής έρευνας, αναζητούν διεξόδους έκφρασης.

Μαθητικοί Διαγωνισμοί
Οι Μαθητικοί Διαγωνισμοί συγγραφής γραπτών εργασιών με θέματα όπως «Το έργο των αρχαίων Ελλήνων Επιστημόνων», «Τα σπουδαιότερα τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής μας»,  «Οι εφευρέσεις που άλλαξαν τον κόσμο», «Σύγχρονες πηγές ενέργειας», «Η εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας» αποτέλεσαν την πρώτη δραστηριότητα εκτός Μουσείου που απευθυνόταν σε μαθητές.

Σκοπός του προγράμματος ήταν η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών σε θέματα της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Πολυθέαμα στο Βαφοπούλειο

Ένα εξαιρετικά επιτυχημένο επιμορφωτικό πρόγραμμα για την ομορφιά των θετικών επιστημών που συνδύαζε παρουσίαση, επίδειξη και οπτικοακουστικό θέαμα. Απευθυνόταν σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Λειτούργησε τα έτη 1984,1985, 1986 και 1987 στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Θεσσαλονίκης και το παρακολούθησαν περίπου 6.000 μαθητές.

EUROCONTEST - 11ος Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός 
Νέων Επιστημόνων - 1999
Το Τεχνικό Μουσείο ανέλαβε τη διοργάνωση του 11ου Ευρωπαϊκού Διαγωνισμού Νέων Επιστημόνων ύστερα από πρόταση του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, με τη σύμφωνη γνώμη της 12ης Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ένας χρόνος προετοιμασίας χρειάσθηκε για την οργάνωση που πραγματοποιήθηκε από τις 19 έως 26 Σεπτεμβρίου του 1999 αφού είχε προηγηθεί η διαδικασία της προκήρυξης του διαγωνισμού, της συλλογής των υποψηφιοτήτων και της αξιολόγησης τους.

84 Νέοι Επιστήμονες από 35 χώρες, εκπρόσωποι των συμμετεχόντων χωρών, παράγοντες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλοι επίσημοι συμμετείχαν ή παρακολούθησαν ένα πρόγραμμα  8 ημερών.  Ο διαγωνισμός αυτός που αποτελεί ετήσιο ευρωπαϊκό θεσμό για την  προαγωγή της ευρωπαϊκής συνεργασίας και την ενίσχυση των προσπαθειών για προσανατολισμό των νέων προς τις επιστήμες και την τεχνολογία. Το πρόγραμμα περιλάμβανε την διοργάνωση έκθεσης με τα έργα των συμμετεχόντων, αξιολόγηση των έργων από κριτική επιτροπή 14 καθηγητών ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, επίσημη τελετή βράβευσης και ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα, γνωριμίας των φιλοξενουμένων με την πόλη και τη χώρα μας.

Η Θεσσαλονίκη αποδείχθηκε ιδιαίτερα φιλόξενη και το Μουσείο δέχθηκε κολακευτικά σχόλια από τους συμμετέχοντες και τους αρμόδιους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφού η διοργάνωση του 11ου Διαγωνισμού χαρακτηρίσθηκε ως ορόσημο.

Πρόγραμμα ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ - 1995-2008
Το Πρόγραμμα ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ χρηματοδοτήθηκε από την ΓΓΕΤ  και προσέφερε στους μαθητές ερεθίσματα και μέσα να κατασκευάσουν ένα καινοτόμο έργο από το χώρο της τεχνολογίας, των επιστημών ή του τεχνολογικού πολιτισμού και να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα, την επινοητικότητα, την ομαδική εργασία, την πρωτοβουλία και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους.

Το Πρόγραμμα σχεδιάσθηκε το 1995 από ομάδα Εμπειρογνωμόνων στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και υλοποιήθηκαν  συνολικά πέντε διοργανώσεις του στις οποίες συμμετείχαν 200 αξιολογημένα σχολεία, με 1.600 μαθητές και 350 καθηγητές.

Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στη διάχυση των αποτελεσμάτων των έργων των σχολικών ομάδων. Από την πλευρά του Ιδρύματος, ως τελικού Δικαιούχου, οργανώθηκαν πέντε Εκθέσεις Νέων Ερευνητών, στις οποίες συμμετείχαν όλες οι σχολικές ομάδες με τα έργα τους.

Κινητό Πλανητάριο STARLAB

Το μεταφερόμενο Πλανητάριο Starlab ήταν ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος για μια περιήγηση στα μυστήρια και τις ομορφιές του ουρανού καθώς δεν υπήρχε πρόσβαση των μαθητών σε τυπικό πλανητάριο.

Με διάμετρο 5 και ύψος 3  μέτρα το φουσκωτό μπαλόνι Starlab δέχθηκε 20 χιλιάδες θεατές σε περισσότερες από 600 παραστάσεις. Λειτούργησε την περίοδο 1989 - 2002 ταξιδεύοντας σε πόλεις και χωριά, σε σχολεία,  εκθέσεις, πολιτιστικά κέντρα. Δυστυχώς το Μουσείο διέκοψε τη  δραστηριότητα αυτή, μετά την πτώχευση της εταιρίας ΑΣΕ που ήταν χορηγός και ιδιοκτήτης του.

Συνέδρια

Με θέματα που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία Μουσείων, τον εκπαιδευτικό τους ρόλο, τον Τεχνικό Πολιτισμό και άλλα ειδικά θέματα, οργανώθηκαν συνεδριακές εκδηλώσεις με συμμετέχοντες από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. "Τα Μουσεία και το κοινό τους" ,"Δημιουργική και Καινοτομία", "Ο ρόλος των Μουσείων Τεχνικού Πολιτισμού στην Ελλάδα", "Σχεδιασμός και αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά", "Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία" είναι μερικοί χαρακτηριστικοί τίτλοι.

Διαλέξεις

Περισσότερες από 40 διαλέξεις  επιστημόνων, πολιτικών και ειδικών σε επίκαιρα θέματα γενικού ενδιαφέροντος, αποτέλεσαν μία σειρά δράσεων εκτός Μουσείου που απευθύνονταν στο ευρύ κοινό.

Η εισβολή των ποικίλων ενημερωτικών εκπομπών της τηλεόρασης αποδυνάμωσε την αποτελεσματικότητα αυτού του τύπου των εκδηλώσεων που περιορίσθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια.