Συντάκτης: Στελίνα Μαργαριτίδου

Ο Κώστας Δασκαλάκης στο βήμα του ΑΠΘ

Την Τρίτη 16 Ιανουαρίου, η αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μια αίθουσα χωρητικότητας 1500 ατόμων, ήταν ήδη γεμάτη μισή τουλάχιστον ώρα πριν την προγραμματισμένη ώρα της διάλεξης του διάσημου νέου επιστήμονα.

Οι φοιτητές στην πλειοψηφία τους λίγο πριν αρχίσει η ομιλία ήταν ήδη όρθιοι στους διαδρόμους και όπως εξήγησε λίγο αργότερα μιλώντας ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Περικλής Μήτκας , «η αίθουσα έφθασε στα όριά της», οπότε για λόγους ασφαλείας έκλεισαν οι πόρτες.

Ο Κώστας Δασκαλάκης, ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες στον κόσμο σήμερα, μόλις 37 ετών, λίγο πριν ξεκινήσει την ομιλία του με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη» δέχθηκε να βγει δεκάδες φωτογραφίες με ομάδες φοιτητών που περίμεναν να τον συγχαρούν και να τον αγκαλιάσουν.

Στο πρόσωπο του 37χρονου αριστούχου αποφοίτου του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, που σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής στο περίφημο ΜΙΤ, οι φοιτητές βλέπουν όπως εξήγησαν, όχι μόνο την εκπλήρωση ενός ονείρου, αλλά και την τρανή απόδειξη πως σε καιρούς που η φήμη και η δόξα παραπέμπουν σχεδόν αποκλειστικά σε γρήγορο πλούτο και αναγνώριση, υπάρχει μια άλλη επίπονη, αλλά ουσιαστικότερη διαδρομή.

Για τον Κώστα Δασκαλάκη

Ο δρ Δασκαλάκης είναι απόφοιτος των Ηλεκτρολόγων του ΕΜΠ. Έκανε διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλευ και εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στη Microsoft. Έχει μεταξύ άλλων τιμηθεί με το βραβείο της καλύτερης διδακτορικής διατριβής στην πληροφορική από τον διεθνή οργανισμό επιστήμης και υπολογιστών ACM , με το βραβείο Kalai από τη διεθνή ένωση Θεωρίας Παιγνίων, το βραβείο εξαιρετικής δημοσίευσης από τη διεθνή ένωση εφαρμοσμένων μαθηματικών SLAM, το Career Award από το Ίδρυμα Επιστημών της Αμερικής, το βραβείο Πληροφορικής του Ιδρύματος Sloan και την ερευνητική υποτροφία της Microsoft.

Ο Πρύτανης του ΑΠΘ καθηγητής κ. Περικλής Μήτκας

Τεχνητή Νοημοσύνη : Αγκυροβολούμε τις προσδοκίες μας

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει μπει ήδη στη ζωή μας», εξήγησε ο Κώστας Δασκαλάκης κι έδωσε χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως αυτό της αναγνώρισης μιας εικόνας που μπορεί να γίνει πλέον μέσω της Google , ή ακόμη την καλύτερη μετάφραση που μπορεί να επιτύχει το Google translate ,ή τη φωνητική αναζήτηση?

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον ομιλητή που εργάζεται με την ομάδα του στην Τεχνητή Νοημοσύνη και του αρέσει να ?θέτει τον εαυτό του ως ερευνητή από την πλευρά του υπολογιστή, «οφείλουμε να αγκυροβολήσουμε τις προσδοκίες μας, γιατί είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν μέχρι να μετατραπεί ο υπολογιστής σε μια ορθολογική οντότητα που κάνει ενέργειες με συγκεκριμένο στόχο».

Δουλεύοντας πάνω σε μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις της ανθρωπότητας , οι επιστήμονες δημιούργησαν έναν αλγόριθμο , ο οποίος εργάζεται ως «αντιπρόσωπος» του ανθρώπου φτιάχνοντας με τη σειρά του έναν άλλο αλγόριθμο ο οποίος θα κάνει τον υπολογιστή να αποκτήσει μια λειτουργία, ανάλογη μ αυτή του εγκεφάλου.

Τα διλήμματα, οι προκλήσεις και οι προοπτικές

Έχουμε ως ανθρωπότητα δημιουργήσει πλέον ένα τεράστιο ψηφιακό αποτύπωμα . Άρα εάν υποδείξουμε στον αλγόριθμο-αντιπρόσωπο αυτό το αποτύπωμα , αυτός θα κάνει τον συντονισμό των παραμέτρων. Ουσιαστικά αυτό που δημιουργείται ένα δίκτυο ψηφίδων (deep neural network) στο οποίο αθροίζεται το σήμα που έρχεται στις εισόδους του δικτύου και ο αλγόριθμος (αντιπρόσωπος) αποφασίζει πόσες και πόσο δυνατές είναι οι συνδέσεις αυτών των ψηφίδων στο ψηφιακό μας αποτύπωμα, κάνοντας μια επιλογή, εξήγησε μεταξύ άλλων ο Δρ Δασκαλάκης.

Ο υπολογιστής σήμερα μπορεί να κατανοήσει σ ένα βαθμό όχι μόνο εικόνες , διαβάζοντας τα pixels , αλλά προχωρώντας και σε πιο σύνθετες επιλογές.

Για παράδειγμα η Βρετανική εταιρεία DeepMind δημιούργησε έναν αλγόριθμο με τον οποίο ο υπολογιστής κέρδισε πρωταθλητές σε παιχνίδι στρατηγικής.

«Σήμερα οι υπολογιστές δουλεύουν πάνω στα GANS , στη γέννηση τυχαίων δομών μέσα από φωτογραφικό υλικό με τον οποίο τους τροφοδοτούμε», είπε ο κ Δασκαλάκης και κάπου εδώ προκύπτουν όπως τόνισε σημαντικά ζητήματα .

Ένα από αυτά είναι το πρόβλημα της αξιοπιστίας του υπολογιστή, κάτι που εξαρτάται άμεσα από το «ποιος και με τι πληροφορίες» τροφοδοτεί το σύστημά του.

Τα σενάρια για την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης στα επόμενα 5-50 χρόνια είναι σύμφωνα με τον Κώστα Δασκαλάκη τα εξής:

Με βάση το πρώτο θετικό σενάριο με τον τίτλο «Wonderland» η αλληλεπίδραση ανθρώπων-μηχανών είναι θετική και ο πρώτος κερδίζει από την ύπαρξη των δεύτερων.

Ο Κώστας Δασκαλάκης με τους γονείς του

Προϋπόθεση για να επαληθευτεί αυτό το σενάριο είναι να κατακτήσει η επιστήμη τη γενική νοημοσύνη, δηλαδή η μηχανή να μάθει να χρησιμοποιεί τη διαίσθηση και την εμπειρία που αποκτάται από μια νοητική λειτουργία

Το αρνητικό σενάριο με τίτλο «Pessiland» θέλει την επιστήμη να κατακτά τη γενική νοημοσύνη, αλλά αυτή να είναι προσβάσιμη μόνο από μερικά εργαστήρια εταιρειών ή κρατών που τα χρησιμοποιούν για ιμπεριαλιστική επιρροή.

Το τρίτο σενάριο , η "Stagnatiaόλο" που ίσως είναι πιο πιθανό, δίνει όλο και περισσότερες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης , χωρίς όμως να καταφέρνει να κάνει το άλμα στην κατάκτηση της γενικής τεχνητής νοημοσύνης από τους υπολογιστές.