Αναδημοσιεύτηκε από την ΑΝΑΡΤΗΘΗΚΕ: www.mathsforyou.gr

Κατηγορία: Μαθηματικά

Δημοσιεύθηκε : 13 Ιουλίου 2012

Επισκέψεις: 3647

Θανάση Δρίτσα, στην μνήμη του καθηγητή Παντελή Ξαγοράρη

Το πρόβλημα του ωραίου και της ομορφιάς απασχόλησε και απασχολεί ψυχολόγους, παιδαγωγούς, κοινωνιολόγους και κάθε άνθρωπο που μπορεί να αντιληφτεί πόσο ουσιαστικό φαινόμενο αποτελεί η δίψα για ομορφιά η οποία και γεννά την τέχνη δηλ. τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική , την ποίηση, τη λογοτεχνία και τη μουσική. Υπάρχουν βέβαια δύο στάσεις απέναντι στην ομορφιά. Η πρώτη περιλαμβάνει αυτούς που αισθάνονται δηλ. βλέπουν, ακούν, αγγίζουν, αλλά δεν απορούν ούτε ψάχνουν πέραν της απλής αίσθησης.

Η δεύτερη στάση περιλαμβάνει όχι μόνον αυτούς που αισθάνονται αλλά επίσης ψάχνουν και το γιατί, αναζητούν τις κοινωνικές και ψυχολογικές σημασίες των αισθητών. Οι άνθρωποι που υιοθετούν την πρώτη στάση δεν μπορούν συνήθως να ξεχωρίσουν το γεωμετρικό κάλλος ενός αμφορέα από την ιδιότητα του να μεταφέρει νερό, δεν μπορούν να δουν το κάλλος στη γραμμή και τα χρώματα ενός ψαριού, αλλά βλέπουν την κατάληξη του στο τηγάνι ! Πρέπει πριν αρχίσει κάποιος να αναζητά το τι είναι ωραίο να ξεκαθαρίσει μέσα του ότι η αναζήτηση της ομορφιάς- κυρίως μέσω της τέχνης -είναι διαδικασία ανιδιοτελής, δηλ. χωρίς πρακτική ωφέλεια. Η εξέλιξη της τέχνης από τις πρωτόγονες κοινωνίες προς την περίοδο των ιστορικά σημαντικών πολιτισμών είναι μια προοδευτική πορεία από την εξηρτημένη τέχνη στην τέχνη που οδηγεί στη κατάκτηση μιας ομορφιάς μη εξηρτημένης από βιοτικούς η άλλους πρακτικούς παράγοντες αλλά αυθύπαρκτης και αυτόνομης.

Στά πλαίσια της αναζήτησης των νόμων της ομορφιάς-εφόσον αποδεχθεί ο λογικός νους ότι υπάρχουν αυτοί-δεν θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε τη συνεισφορά των Πυθαγορείων και του Πλάτωνα στη διαμόρφωση μιας θεωρίας για την ομορφιά που επέδρασε αποφασιστικά στην εξέλιξη της σκέψης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Οι Πυθαγόρειοι ήσαν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με την μαθηματικοποίηση των νόμων της αρμονίας και συσχέτισαν τούς αριθμούς και τίς αναλογίες αριθμών με τούς νόμους της μουσικής. Οι Πυθαγόρειοι με την διαίρεση του μονοχόρδου σε απλούς αριθμητικούς λόγους 1:2, 2:3 και 3:4 έφεραν στο φώς τα μουσικά διαστήματα της ογδόης ( διαπασών κατά την πυθαγόρεια ορολογία), της πέμπτης (διαπέντε κατά την πυθαγόρεια ορολογία) και της τετάρτης αντίστοιχα (διατεσσάρων σύμφωνα με την πυθαγόρεια ορολογία) τα οποία αποτελούν και την βάση κατασκευής όλων των μουσικών συστημάτων μέχρι και τις μέρες μας. Ο Πλάτων στα έργα του μιλά για την ύπαρξη μιας ομορφιάς ουσιαστικής, της μορφής του ωραίου που συλλαμβάνεται από το νου και υπερβαίνει τη μεταβλητή ομορφιά των συγκεκριμένων αντικειμένων.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα υπάρχει μία ιδανική μορφή του ωραίου σε ένα ιδεατό κόσμο, ξεχωριστό από τον εμπειρικό κόσμο η οποία έχει τον ίδιο τρόπο ύπαρξης όπως οι μαθηματικές οντότητες των αριθμών και της τέλειας ισότητας. Ο Πλάτων αποδέχεται την ύπαρξη της ομορφιάς σε απλά πράγματα, όπως στους τόνους των φθόγγων, που είναι λείοι και λαμπροί και που αναδίδουν μία καθαρή μελωδία και είναι ωραίοι όχι σχετικά με κάτι άλλο αλλά καθ' εαυτούς (Φίληβος 51β) η όπως και τα απλά γεωμετρικά σχήματα, η ευθεία και η καμπύλη, τα επίπεδα και τα στερεά που παράγονται από αυτές και γίνονται με τόρνο, διαβήτη και κανόνα τα οποία είναι και αυτά ωραία καθ? εαυτά (Φίληβος 51γ).